Zowel werknemers als zelfstandigen krijgen te maken met sociale bijdragen. Maar waar dienen die sociale bijdragen precies voor? En waarom zijn ze noodzakelijk?
Sociale bijdragen voor zelfstandigen
De sociale bijdragen worden berekend op basis van het netto belastbaar inkomen uit zelfstandige activiteit. Het standaardtarief voor een zelfstandige in hoofdberoep bedraagt momenteel 20,5% van dat inkomen.
Sociale bijdragen zijn verplicht te betalen. In tegenstelling tot werknemers, van wie de bijdragen automatisch worden afgehouden via de werkgever, moeten zelfstandigen hun bijdragen zélf betalen. Het sociaal verzekeringsfonds waar je bij aangesloten bent, zal dit bedrag opvorderen en doorsturen naar de staat.
Waarvoor dienen sociale bijdragen?
Wie sociale bijdragen betaalt, zal sociale rechten opbouwen. Sociale bijdragen zijn met andere woorden noodzakelijk om jezelf als zelfstandige te beschermen tegen risico’s zoals ziekte, pensioenverlies of inkomensverlies.
Opbouw van pensioenrechten
Zelfstandigen bouwen via hun sociale bijdragen rechten op voor hun pensioen. Hoewel het gemiddelde zelfstandigenpensioen doorgaans lager ligt dan dat van werknemers, kunnen zelfstandigen dit aanvullen met het vrij aanvullend pensioen voor zelfstandigen (VAPZ) of andere vormen van pensioensparen.
Ziekte- en invaliditeitsverzekering
Dankzij de bijdragen geniet je als zelfstandige van tussenkomst in medische kosten via de mutualiteit. Je hebt ook recht op een uitkering bij arbeidsongeschiktheid, bijvoorbeeld bij ziekte of ongeval, al zijn de bedragen vaak beperkter.
Moederschapsrust en vaderschapsverlof
Zelfstandige moeders hebben recht op een moederschapsuitkering en moederschapshulp (zoals gratis dienstencheques). Ook vaders of meeouders kunnen sinds enkele jaren aanspraak maken op vaderschapsverlof.
Kinderbijslag en groeipakket
Net als andere burgers hebben zelfstandigen ook recht op kinderbijslag (het Groeipakket in Vlaanderen), dat gefinancierd wordt via de sociale zekerheid.
Uitkeringen bij faillissement
Sinds 2017 bestaat er ook een faillissementsverzekering. Deze biedt tijdelijk een vervangingsinkomen en behoud van sociale rechten als je als zelfstandige de activiteit onvrijwillig moet stopzetten.
Wat als je geen loon uitkeert?
Als je geen loon uitkeert, maar je bent zelfstandige in hoofdberoep, dan zal je toch een minimum bijdrage moeten betalen. Zonder loon bouw je slechts een minimum aan pensioenrechten op en laat je mogelijks fiscale voordelen liggen.
Kan mijn vennootschap de sociale bijdragen betalen?
In eerste instantie lijkt het ons beter om de sociale bijdragen privé te betalen. De mogelijkheid bestaat wel dat de vennootschap deze sociale bijdragen betaalt. Er zal dan wel een voordeel alle aard worden aangerekend.
Hou er wel rekening mee dat je loon in de toekomst maximaal voor 20% mag bestaan uit voordelen alle aard. Als de vennootschap deze zal betalen, dan zal het voordeel alle aard dat hier ontstaat al gauw het grootste deel van de maximumgrens innemen.
En zelfstandigen in bijberoep?
Werk je reeds als bediende, arbeider of ambtenaar, en heb je daarbij ook nog een kleine onderneming? Dan word je als zelfstandige in bijberoep beschouwd.
Zelfstandigen in bijberoep betalen ook (verlaagde) sociale bijdragen, maar bouwen in eerste instantie geen sociale rechten op. De sociale rechten worden immers al opgebouwd via je hoofdactiviteit (als werknemer, arbeider, ambtenaar, …).
Betaal je als zelfstandige in bijberoep toch de minimumbijdrage van een zelfstandige in hoofdberoep? Dan kan je wel aanspraak maken op bepaalde rechten.
Sociale bijdragen zijn beroepskosten
Er valt ook goed nieuws te rapen: de sociale bijdragen die je betaalt zijn aftrekbaar als beroepskost. Ze worden in de privé-aangifte dus afgetrokken van je belastbare winst, waardoor je minder belastingen moet betalen.
Enkele tips
- Betaal tijdig je voorlopige bijdragen om boetes te vermijden. Wie niet betaalt, loopt het risico om bescherming te verliezen en ook de aftrek als beroepskost.
- Hou je netto-inkomen in het oog: Vraag een vermindering aan als je inkomsten tijdelijk lager liggen of stort spontaan bij als je inkomen hoger uitkomt dan verwacht.
- Bekijk of je sociale bescherming voldoende is, zeker bij langdurige ziekte of zwangerschap. Overweeg aanvullende bescherming via het VAPZ of een hospitalisatieverzekering.
- Gebruik je bijberoep ook fiscaal slim: je mag deze als beroepskosten inbrengen.
